Keuze van een huwelijksovereenkomst gaat over veel meer dan emoties

Ook in een relatie ben je maar beter op alles voorbereid. Een huwelijksovereenkomst is daarbij een belangrijk gegeven, zeker in de context van een (familie)bedrijf. Het regelt afspraken tussen de partners, biedt bescherming en kan zelfs een middel zijn om de successieplanning voor te bereiden. “Eigenlijk is dit het belangrijkste contract van je leven, maar meestal voelen mensen dat niet zo aan. Het gaat over veel meer dan emoties”, ervaart zakenadvocaat Mark Delboo.

Bij huwelijksovereenkomsten zijn er standaard twee mogelijkheden: een gemeenschap van goederen of een scheiding van goederen. “We zien dat het eerder regel dan uitzondering is dat mensen trouwen met scheiding van goederen. Men kijkt daarbij vooral naar wie de beroepsinkomsten ontvangt. Gaan die apart naar een rekening op naam van de individuele partners, dan spreken we over een scheiding van goederen. Komen de beroepsinkomsten op een gezamenlijke rekening op naam van beide partners, dan is er een stelsel van gemeenschap”, aldus Mark Delboo. 

Bij een stelsel van gemeenschap wordt alles wat het koppel verwerft, geacht gemeenschappelijke eigendom te zijn. “We spreken over een gemeenschap van aanwinsten in dat geval. Bij een stelsel met scheiding van goederen, kunnen partners aankopen in eigen naam doen, maar ook gezamenlijk aankopen realiseren. Indien het uiteindelijk tot een scheiding zou komen, geldt een bewijsrecht: wat op jouw naam staat, is van jou. Wat gezamenlijk eigendom is, moet dan verdeeld worden.”

Hoewel het twee onderscheiden stelsels zijn, zijn er toch mogelijkheden om de contractuele afspraken aan te passen aan persoonlijke situaties. “Elk stelsel biedt de mogelijkheid om corrigerende clausules toe te voegen”, weet de expert van DELBOO Advocaten. “Zo kan je in een stelsel van gemeenschap van aanwinsten corrigeren dat er toch bepaalde zaken gescheiden worden. Evenzeer is het mogelijk om bij een scheiding van goederen ook gezamenlijke aanwinsten mogelijk te maken.” 

Een huwelijksovereenkomst biedt in ondernemende middens ook een middel om het privévermogen te beschermen. “Wie onderneemt, neemt nu eenmaal risico. En dat kan verkeerd aflopen. Je kan je privévermogen en je partner beschermen tegen de implicaties ervan. Om een extreem voorbeeld te geven: als er sprake is van fiscale, sociaalrechtelijke of BTW-inbreuken, en er komt een strafrechtelijke uitspraak over de individuele aansprakelijkheid van de ondernemer, dan blijft de partner buiten schot. Die loopt dan geen risico.”

De keuze van het huwelijksstelsel kan een rol spelen in de successieplanning. Bij een scheiding van goederen is een schenking bijvoorbeeld herroepbaar. Mark Delboo: “Eigenlijk heeft vermogen in dit geval een ‘zwevend’ statuut. Stel bijvoorbeeld dat je elk 50% van de aandelen van een vennootschap bezit. Dan kan je jouw aandelen (belastingvrij) schenken aan je partner. Maar als die eerder overlijdt, kan je de schenking herroepen en dus ongedaan maken. Bij een gemeenschap van goederen zijn de partners samen eigenaar van 100% van de aandelen en is een schenking aan elkaar dus niet mogelijk.”

Zeker bij mensen zonder kinderen, die wensen dat het vermogen naar de langstlevende gaat zonder zware taxatie, is een stelsel met scheiding van goederen met begunstigingsclausule aangewezen. Wel is duidelijk dat de Vlaamse belastingadministratie dergelijke constructies sinds een tijdje met argusogen bekijkt. “Men wil uiteraard zeker zijn dat het niet louter een fiscale truc is om belastingen te ontwijken. Bijvoorbeeld een beleggings­portefeuille 50/50 verdelen met het oog om die wederzijds aan elkaar te kunnen schenken, wordt niet aanvaard. Partners met scheiding van goederen doen er goed aan om zich grondig te informeren over de mogelijkheden en toch wat terughoudendheid aan de dag te leggen in hun successieplanning.” 

Aangezien een huwelijksovereenkomst een van de zogenaamde ‘plechtige contracten’ is, gaat het om een notariële akte. “De wetgever vindt dat de partners goed voorgelicht moeten worden en vereist ook een officiële registratie. Eventuele wijzigingen aan een bestaand contract moeten eveneens via de notaris gebeuren. Bijvoorbeeld indien men overgaat tot een wijziging van stelsel, dan is er een boedelbeschrijving nodig en moet worden bepaald wat aan welke partner toebehoort”, merkt Mark Delboo op. “Wij adviseren ook om de zaken tijdig te plannen, zodat er wat tijd zit tussen de huwelijksovereenkomst en een daaropvolgende schenking.”