“We moeten zoveel mogelijk opties open houden”

Vier ondernemers uit de energiesector over de energietransitie

De energietransitie is ingezet en er is geen weg terug meer. Bedrijven in de energiesector zijn de voortrekkers in deze evolutie, maar ook zij worden nog met tal van onzekerheden geconfronteerd. Technologische evoluties, wijzigende marktvragen en overheidsingrijpen zijn factoren die de transitie naar een CO2-neutraal energiesysteem sterk beïnvloeden. Wij brachten vier spelers uit de energiesector rond de tafel voor een stand van zaken en een visie op de toekomst: Xavier Dewulf (G&V Energy Group), Stefan Grosjean (Smappee), Maarten Michielssens (EnergyVision) en Stephan Windels (Virya H2). 

De energiesector heeft turbulente tijden achter de rug. Als gevolg van de oorlog in Oekraïne gingen vorig jaar de gasprijzen door het dak, wat ook tot fors hogere elektriciteitsprijzen leidde. Het resulteerde in een heuse energiecrisis, waarbij Europa zich veel sneller dan gedacht van het Russische gasinfuus wilde loskoppelen. 

“Wij hebben gemerkt dat die crisis veel bedrijven aan het denken heeft gezet, over hoe ze zich beter kunnen wapenen tegen toekomstige prijspieken”, vertelt Stephan Windels, CEO van Virya H2, dat deel uitmaakt Virya Energy, de energiepoot van Colruyt Group en Korys. “We kregen bijvoorbeeld heel wat vragen van industriële spelers om een studie te lanceren rond het vervangen van aardgas door waterstof.” Wij hebben het voorbije decennium heel wat ervaring gehaald uit waterstof-proefprojecten binnen Colruyt. Virya Energy produceert en levert hernieuwbare energie, maar biedt ook diensten aan derden aan, zoals opslag of advies rond waterstof. 

Voor G&V Energy Group, dat een netwerk uitbaat van meer dan 220 tankstations met naast klassieke brandstoffen ook een duurzamer aanbod zoals CNG, LNG en laadinfrastructuur, was het een turbulent jaar. CEO Xavier Dewulf: “We zagen een impact op de volumes, vooral omdat particulieren meer stilstonden bij de kostprijs van hun verplaatsingen en het truckvervoer nog niet op pré-coronaniveau was. Maar onze resultaten vielen mee. Dit jaar merken we dat ons segment retail goed draait, maar dat het trucksegment onder druk staat. Dit zou kunnen duiden op een economische vertraging en is mogelijks een voorbode van een aankomende recessie. Intussen zetten wij volop in op de elektrificatie met investeringen in laadinfrastructuur, zowel voor personenvervoer als trucks.” 

In de markt van de laadpalen is Smappee, het bedrijf van Stefan Grosjean, intussen een gevestigde waarde. “De elektrische wagen is eindelijk doorgebroken in België, als gevolg van de gewijzigde fiscaliteit voor bedrijfswagens. Meer elektrische wagens betekent ook meer vraag naar laadpalen. Wij groeien sterk, maar toch minder snel dan verwacht. Dat heeft te maken met het feit dat er nog altijd lange levertijden zijn voor elektrische auto’s en particuliere klanten vaak tot het laatste moment wachten vooraleer ze hun laadpaal bestellen. Internationaal voelen we ook een vertraging in de vraag, wellicht omwille van economische onzekerheid”, stelt de CEO.

Maarten Michielssens, stichter en CEO van EnergyVision, zat de voorbije jaren op een rollercoaster. “Door de combinatie van corona en de energiecrisis is onze omzet verdrievoudigd. Onze oplossingen houden immers in dat een particuliere klant of bedrijf niet zelf hoeft te investeren in zonnepalen of laadpalen. Wij doen dat voor hen en leveren de stroom aan. Als bedrijf koppelen we onze hernieuwbare energieproductie aan consumptie. Dat laat toe om winstgevend te zijn en tegelijk onze klanten te laten besparen op de energiefactuur.”

In een kapitaalsintensieve business koos EnergyVision ervoor om zonder subsidies te werken. “Toen we 10 jaar geleden begonnen, was dat net een periode zonder subsidiëring voor zonnepanelen. De technologie was matuur genoeg en we konden het economisch rendabiliseren zonder die steun. Dus hebben we er later ook geen aangevraagd”, zegt Maarten Michielssens daarover. Intussen doven de subsidies voor zonnepanelen uit, maar recent werd in Vlaanderen dan weer een nieuwe premie ingevoerd voor de aankoop van elektrische wagens door particulieren. 

De vraag rijst welke technologieën de overheid moet ondersteunen om de energietransitie te bevorderen. “We moeten het potentieel van zon en wind maximaliseren. Het is een gratis grondstof die we zelf in handen hebben, zonder geopolitieke risico’s. En als de infrastructuur betaald is, is het pure winst. Om die reden moet men omzichtig omspringen met subsidies”, stelt Stefan Grosjean. “Die nieuwe premie voor de elektrische wagen bijvoorbeeld, dat is geld dat naar China gaat. Gelukkig heeft men de premie voor een thuisbatterij voor particulieren weer stopgezet, want dat was gewoon een slechte maatregel. Zo’n batterij verliest sowieso 10% elektrisch rendement. Het is veel beter om in te zetten op grootschalige, professionele batterijen.” 

“Als je pioniert, nieuwe technologie wil testen en een markt op gang wil brengen, kan subsidiëring de innovatie faciliteren. Een gericht ondersteuningsbeleid is niet slecht, op voorwaarde dat je duidelijke keuzes maakt en vervolgens ook de impact ervan nagaat”, vult Stephan Windels van Virya H2 aan. “Heeft de technologie voldoende potentieel? Volgt de markt? In functie daarvan moet de overheid haar subsidiëring bijsturen of stopzetten.”

De overheid speelt een bepalende rol in de energietransitie. Maar om het verhaal haalbaar en betaalbaar te houden, moeten we zoveel mogelijk opties open houden, vindt Xavier Dewulf van G&V Energy Group. “Men heeft een duidelijke keuze gemaakt voor elektrificatie van het personenvervoer. De fiscaliteit voor bedrijfswagens is daarop aangepast en biedt een langetermijnperspectief. Wij hebben daarom beslist om te investeren in elektrisch laden en van onze tankstations ‘energy hubs’ te maken waar je tijdens het laden kan werken, eten of entertainment vindt.”

“Ook voor trucks komt die evolutie op gang en we zullen voor hen ook elektrisch laden aanbieden. Maar voorlopig rijdt het gros nog op diesel. We zien constructeurs die LNG en BioLNG promoten als transitiebrandstof. En tegelijk is de plantaardige dieselvervanger HVO in opmars. We zullen al die zaken nodig hebben om het goederenvervoer te decarboniseren. Het beleid, ook op Europees niveau, heeft daar te weinig oog voor”, aldus Dewulf.

Technologieneutraliteit is ook voor Stephan Windels van belang. “Als je kijkt naar België, dan blijft het zo dat we een kleine energiemarkt zijn, die sterk afhankelijk is van connecties met het buitenland. De beheerder van het hoogspanningsnet Elia heeft daar ook fors in geïnvesteerd. Maar als we echt naar CO2-neutraliteit willen, dan zullen we een mix van alle mogelijke oplossingen nodig hebben. We moeten vooral pragmatisch denken en alle opties open houden, om niet van de ene afhankelijkheid – Russisch gas – in een andere te vervallen.” 

Wat het open houden van opties betreft, weerklinkt vanuit het bedrijfsleven nadrukkelijk de vraag om de kernuitstap te herzien en kernenergie te integreren als onderdeel van de toekomstige energiemix. “Als we de energietransitie haalbaar, betaalbaar en schoon willen houden, dan is een gezonde verhouding van kernenergie in de mix een logische keuze”, stelt Maarten Michielssens. “We mogen daar niet naïef in zijn. Kijk naar wat er in Duitsland gebeurt na de sluiting van de kerncentrales… daar produceert men nu weer energie uit bruinkool, met als gevolg dat de CO2-uitstoot weer stijgt. Dat kan toch niet de bedoeling zijn?”

Stefan Grosjean is niet gewonnen voor verlengde investeringen in kerncentrales: “20 jaar geleden was ik nog voorstander van kernenergie, maar vandaag is het te laat. Kijk waar uranium vandaan komt, dat is hoofdzakelijk Rusland en Afrika. Dat is dus een geopolitiek risico. Bovendien is het fors duurder dan wind en zon en er blijft een probleem met kernafval. Ik zie meer heil in het connecteren van Noord- en Zuid-Europa, en oost met west. Ook het uitbouwen van natuurlijke energieopslag zoals het geplande Prinses Elisabeth Eiland in de Noordzee vind ik een goede oplossing.”

Waar onze gasten aan tafel het wel duidelijk over eens zijn: als België de energietransitie en zijn klimaatambities wil waarmaken, is er nog werk aan de winkel op het vlak van vergunningen en de energienetten. “De regulitis speelt ons parten”, meldt Maarten Michielssens. “Wij zijn volop zonnepanelen aan het installeren op sociale woningen, en in plaats van één aansluiting zouden we in Wallonië per bewoner een aanvraag moeten doen. Dat vertraagt ons project, en dus de energietransitie, sterk.”

“Wij ervaren dat het vaak erg lang duurt voor we via de netbeheerders onze nieuwe infrastructuur aangesloten krijgen op het elektriciteitsnet”, vult Xavier Dewulf aan. “De investeringen in de netten moeten absoluut voortgaan, want de vraag naar capaciteit zal alleen maar stijgen. We moeten vermijden dat er plots geen nieuwe aansluitingen meer mogelijk zijn, zoals dat op sommige plaatsen in Nederland al het geval is.”

De oplossing ligt voor een deel ook in flexibiliteit: het afstemmen van het energieverbruik op de pieken en dalen in de productie. Smappee heeft daar intelligente technologie voor ontwikkeld. Stefan Grosjean: “Flexibiliteit zal alleen werken als je het zo geautomatiseerd mogelijk laat gebeuren, zodat de gebruiker nergens van moet wakker liggen. Om een voorbeeld te geven: als er genoeg zon is, zal het beheers­systeem de wasmachine wel aanzetten of de auto laten opladen. Slimme sturing op basis van prijsincentives is de toekomst, zowel residentieel als voor bedrijven.”

De Colruyt Group stemt nu al zoveel mogelijk haar afname af op de productie. “Met intelligent sturen, kan je heel veel bereiken. Maar we geloven niet in het volledig off grid gaan: je bent altijd ergens gekoppeld aan het net en moet mee op de golven van het totale energiesysteem”, weet Stephan Windels. “En als flexibiliteit straks op grote schaal zal worden uitgerold, moeten we toch oppassen. De marktprijzen zullen bij heel veel partijen dezelfde incentives geven. Dus ik zou daar niet te veel op rekenen.”