Het zijn boeiende tijden om je familiebedrijf over te dragen of te verkopen

Familiebedrijven staan anno 2023 voor een hele reeks van uitdagingen waardoor overnames die alleen maar steunen op financiële plannen, of enkel gebaseerd zijn op het recente verleden, gedoemd zijn om te mislukken. De gewijzigde markten en economische omgeving vragen andere voorbereidingen en waarderingsmodellen met het oog op een transactie.

De geopolitieke wijzigingen, met verschuiving van zowel product- als productieregio’s en van afzetmarkten, vragen van familiebedrijven veel meer flexibiliteit dan vroeger. Er is een rush naar nieuwe en soms schaarse grondstoffen, dit vergt van productiebedrijven permanente innovatie en aanpassingen aan het productieapparaat. Ook de kwantumsprong in de digitale wereld met Artificiële Intelligentie en alternatief energiegebruik vereisen een andere benadering van investeringen. 

Bedrijfsleiders-eigenaars van familiebedrijven dienen zowel hun product als businessmodel grondig aan te passen om de internationale klimaatafspraken van 2050 te halen. De economische en financiële markten zijn onvoorspelbaar, ze reageren zenuwachtig op de nieuwe uitdagingen met sprongen van inflatie en wisselvallig rentebeleid.

Deze nieuwe werkelijkheid maakt het voor eigenaars van familiale bedrijven boeiend om voor hun bedrijf voor deze verschillende uitdagingen passende oplossingen te vinden. In mijn boek “Je familiebedrijf overdragen” schreef ik dat familiebedrijven sterk en uniek zijn omdat zij ‘collectieve identiteiten’ vormen. Net door de kracht van deze collectieve identiteiten konden ze in het verleden altijd de vele uitdagingen aanpakken. Maar het zal hen nu ook succesvol door de boeiende tijden loodsen waar we de komende dertig jaar voor staan. 

Echter, bij overdracht of verkoop van een familiebedrijf moeten de klassieke paden worden verlaten. Van eigenaars van familiebedrijven wordt nog meer verwacht dat zij niet meer ‘in’ hun bedrijf meewerken, maar ‘aan’ hun bedrijf werken om het toekomstbestendig te maken. Bedrijfseigenaars moeten de sterkte van de collectieve identiteit van hun onderneming met bijzondere aandacht activeren en zelf moeten ze voeling houden met de economische omgeving en met hun markt.

Eigenaars van familiebedrijven hebben hierdoor niet meer de tijd om vanaf een bepaalde leeftijd op hun eigen tempo hun bedrijf klaar te maken voor overdracht of verkoop. Ze moeten hun bedrijf permanent scherp houden en permanent vrije cashflow voorzien om de nieuwe uitdagingen aan te gaan. Wie te lang wacht, ziet de waarde van zijn bedrijf wegsmelten. 

Familiebedrijven zonder onmiddellijke opvolging maar met visie, die futureproof zijn en voldoende vrije cashflow hebben, zullen meer dan ooit ideale fusie- of overnametargets zijn voor andere familiebedrijven die zo een kwantumsprong willen maken. Familiebedrijven die bestaan uit sterke collectieve identiteiten en inzetten op een “futureproof” strategie met oog voor voldoende vrije cashflow, genieten ook altijd meer interesse bij de volgende generatie van de familie of voor managers die via een Management Buy-in of Management Buy-out de transformatie van het familiebedrijf willen trekken. 

De voorbije twee decennia werden familiebedrijven meestal gewaardeerd op basis van hun bezittingen, hun rendement of hun recent behaalde bruto bedrijfswinst (EBITDA). Het leek er zelfs op bij rendabele bedrijven dat de behaalde EBITDA de enige nog geldende waarderingsbasis was. Lage rentes maakten het verschil tussen EBITDA en effectief rendement klein en overnemers blind voor de kapitaalkost van een bedrijf.

De nieuwe werkelijkheid met al haar verschillende facetten zorgt ervoor dat de waardering van bedrijven niet langer enkel kan op basis van historisch behaalde bedrijfswinst. Het potentieel om in de toekomst vrije cash te genereren is veel belangrijker geworden. Waarderingsmodellen op basis van het potentieel om in de toekomst vrije cash te generen werd tot voor kort enkel toegepast bij het waarderen van start-ups. 

Het waarderen op basis van toekomstige vrije cashflows, de zogenaamde Discounted Cash Flow methode (DCF) is een methode die na de internetbubbel minder werd aanvaard omdat meerdere IT-bedrijven niet realiseerden wat ze beloofden. Nu worden deze modellen terug  relevant.

Familiebedrijven zullen binnenkort gewaardeerd moeten worden met een mix van modellen waarbij hun bezittingen worden gewaardeerd, de gerealiseerde brutowinsten (EBITDA’s) en hun potentieel om in de toekomst vrije cashflows te blijven genereren (DCF Discounted Cash Flows).

De boeiende nieuwe economische omgeving is niet alleen een uitdaging voor de familiale bedrijfsleiders, maar ook voor de financiers van overnames, invesmentmanagers en overnamebegeleiders. Overnamebegeleiding en -financiering vraagt meer dan ooit een grondige kennis van het familiebedrijf zijn markt en een visie op de ontwikkelingen hierin.

Overnamebegeleiders en overnamefinanciers zullen samen met de familiale eigenaars de markt moeten begrijpen en overnamemodellen op maat uitwerken. Dit worden boeiende en creatieve tijden.

De professionele, deskundige overnamebegeleider wordt cruciaal voor de familiale ondernemer als klankbord om zijn gezonde familiaal bedrijf gezond te houden, ook na overdracht.