Leggen financiële modellen bij overdracht of overname te veel druk?
Als familiebedrijven worden overgedragen of verkocht, wil je als familiale aandeelhouder dat het karakter van je familiebedrijf behouden blijft. En uiteraard wil je bij verkoop ook een correcte financiële waardering. Hier komen meestal financiële technieken en methodologieën naar voren die een familiebedrijf in woelig vaarwater kunnen brengen. Expert Filip De Clercq van FiLDOR Corporate Finance legt uit hoe je daar als familiaal ondernemer best mee omgaat.
Na de financiële crisis van 2007-2008 schreef Arnoud Boot, professor aan de Universiteit Amsterdam het boek “De ontwortelde onderneming: Ondernemingen overgeleverd aan financiers”. Daarin toonde hij aan hoe de ontwikkelingen in de financiële markten en de dominantie van de financiële logica, familiebedrijven door de jaren heen hebben ontworteld. Familiebedrijven worden volgens hem minder en minder aangestuurd vanuit de familie, business intelligentie, de marktkennis of de visie op lange termijn van de bedrijfsleider. Ze zijn eerder een speelbal geworden van financiers, die een andere logica en een korteretermijnvisie hebben. Professor Boot noemde het “een circus van analisten, consultants en aandeelhouders”.
Familiebedrijven als black box
Een familiaal bedrijfsleider onderneemt vanuit zijn passie voor een product of markt, met een team waarbij de emotionele aanpak en de relaties belangrijker zijn dan bij een puur rationele benadering. De focus ligt op ondernemen, groeien en dagelijks initiatief nemen. Soms zijn initiatieven succesvol, soms mislukken ze en kosten ze geld. Finaal is er een bedrijfswinst over. Deze winst is een gevolg van de totale werking, het is geen vooraf berekend bedrag. Bijna altijd blijft de winst in het bedrijf om de groei te financieren. Zo creëren families waardevolle familiebedrijven.
Financiers bekijken familiebedrijven als een “black box” waar je kapitaal en arbeid in stopt en waar automatisch permanent terugkerende winst uit komt. Maar dit is niet zo. Familiebedrijven ondergaan de wetten van economische hoog- en laagconjunctuur. Door hun familiaal karakter absorberen ze deze economische golven wel beter. Als het moeilijker gaat, steken de familie en hun team een tandje bij of stellen nieuwe initiatieven uit bij gebrek aan geld. Maar vooral: er moet geen geld uit het familiebedrijf worden gehaald.
Bij een bedrijfsoverdracht of overname worden voor het bedrijf plots winst en dividend wel belangrijk en noodzakelijk. De focus ligt niet meer op de bedrijfsevolutie, maar op de financiële output: er moet jaarlijks een bedrag aan kapitaal en intrest van de overnamefinanciering worden terugbetaald en dit los van de bedrijfsresultaten, bedrijfsvoering, economische conjunctuur of marktomstandigheden.
Deze druk ontwortelt ondernemingen, volgens professor Boot. Daar heeft hij absoluut een punt. Familiebedrijven die bij overdracht of overname te veel beroep doen op overnamefinanciering gaan hieraan ten onder. Vooral in tijden van economische turbulentie zoals nu hebben bedrijven waarvan de aandeelhouder terugbetalingsverplichtingen heeft in overnamefinanciering het bijzonder moeilijk.
Hoe omgaan met de overnamemarkt?
Hoe zorg je dan voor een correcte overdracht binnen de familie of bij een verkoop aan een derde? Hoe krijg je een marktconforme waarde voor de aandelen van je bedrijf?
Net zoals economische markten kent ook de markt van fusies en overnames golven, met een afwisseling van strategische overnames, private equity en geleend geld bij de banken. Vandaag staan we voor een nieuwe golf en het lijkt erop dat hij opnieuw gekenmerkt zal worden door strategische overnames.
Dit betekent dat in het volgende decennium een groot deel van de overnames met papier of met aandelen van de overnemer zullen worden betaald. Er zijn te veel economische onzekerheden en met deze vorm kunnen overnemers makkelijker zonder bankfinanciering. Bij financiering via bankiers moeten overnemers zelf te veel verplichtingen op zich nemen die ze niet juist kunnen inschatten. Zij zouden door een overname hun eigen bedrijf kunnen ontwortelen.
Wat betekent dit nu voor jou als familiale bedrijfsleider die wil overdragen of verkopen? Als de wereld om je heen in beweging is, ben je verplicht om mee te doen. Hoe meer andere ondernemingen meedoen, hoe groter de kans dat je zelf doelwit wordt. Het is daarom belangrijk om sneller dan je concurrenten te zien dat er zich een strategische overnamegolf ontwikkelt. Statistieken tonen aan dat overnames aan het begin van een golf altijd succesvoller zijn dan op het einde. Je moet dus proberen een vroege beslisser te zijn.
Wil je jouw familiebedrijf echter binnen de familie houden? Dan is een overdracht zonder overnamefinanciering in de huidige economische conjunctuur misschien aan te bevelen. Wil je toch snoeien in het aandeelhouderschap door enkel aan je actieve kinderen over te dragen zonder je bedrijf extra te belasten? Vraag dan raad aan een professioneel overnamebegeleider. Hij kan je helpen met oog voor familie en familiebedrijf.
Wil je jouw familiebedrijf verkopen aan een derde? Dan zal in de huidige economische turbulentie een industriële overnemer of een fusie met een collega-concurrent waarschijnlijk de beste keuze zijn. Kies je absoluut voor een overdracht in cash? Dan is het waarschijnlijk dat je nog een aanzienlijk bedrag van de overnamesom zal moeten laten openstaan via een uitgestelde betaling of via een lening aan de kopers. Hiermee leg je nu een extra druk op je bedrijf en neem jij het financiële risico.
Overdragen van familiebedrijven is geen financiële wiskunde, maar een ambacht. Laat je dus bijstaan door een professional.
