Waarom de overnamemarkt van familiebedrijven evolueert van een piramide naar een raket

Naar aanleiding van de lancering van zijn boek “Alles wordt anders … en beter” gaf Professor Koen Schoors in interviews aan dat de economie op een kantelpunt zit omwille van de omkering van de demografische structuur. Door de lagere aangroei evolueert onze bevolkingssamenstelling. Ook bij de overdracht of verkoop van familiebedrijven aan derden speelt dit mee. Filip De Clercq, al meer dan 25 jaar actief in die wereld, ziet de markt en de aansturing van familiebedrijven veranderen.

Gelukkig leven we langer. De kans dat je als ondernemer de tienerjaren van je achterkleinkinderen zal meemaken, is meer waarschijnlijk dan ooit. Hierdoor komt er in het actief leven van de familiale ondernemer een generatie bij: van drie naar vier. Doordat gezinnen kleiner zijn, neemt de stamboom ook niet meer de vorm aan van een piramide maar van een raket. Deze demografische evolutie speelt volgens Filip De Clercq nu al mee bij overdracht of verkoop van familiebedrijven.

Ondernemers die 55 jaar zijn, hebben nog een levensverwachting van 30 jaar. Als ze zich nog fysiek en mentaal optimaal voelen, hebben ze minder behoefte om dan al een overdracht of verkooptraject van hun familiebedrijf op te starten. Daardoor zal de generatie van kandidaat-opvolgers geen twintigers maar jonge veertigers worden. Zij kunnen eerst een paar jaar buiten het bedrijf ervaring opdoen en hun kinderen helpen opvoeden. Belangrijke en verrijkende elementen voor jonge ondernemers en hun gezinnen.

We staan dus voor een periode waarin familiebedrijven minder snel op de markt zullen komen. Daarnaast komen kandidaat-opvolgers later, doch meer gewapend aan zet samen met kandidaat-overnemers in management buy-in of management buy-out structuren. Als familiant hebben ze doorgaans een voordeel als het over pricing en betalingsstructuren gaat. 

De rol van de overheid

De rol van de overheid is onrechtstreeks bepalend. Elke overdrager staat voor een dilemma: zijn familiebedrijf op een gezonde manier in de familie houden of omzetten in geld. Kiest hij voor het eerste, dan wordt dit doorgaans gecombineerd met een familiale regeling en een aanvullend pensioen. Kiest hij voor het tweede, dan moet de geldsom groot genoeg zijn om te overleven en de kinderen nog iets na te laten. 

De Vlaamse Overheid heeft een gunstig regime gecreëerd waarbij familiebedrijven aan een nultarief kunnen worden overgedragen naar de volgende generatie. Indien families hiervoor kiezen, vermijden zij een erfbelasting uit het familiaal vermogen, maar moeten ze erover waken dat zij het familiebedrijf niet te zwaar belasten met financiële engagementen. 

Kiest de ondernemer voor verkoop van het familiebedrijf, dan ontvangt hij cash. De verkoopsom is evenwel onderhevig aan inflatie. Dit zal meestal een lager nettorendement geven op de financiële markten dan het nettorendement dat het familiebedrijf genereerde. De verkoopsom zal ook ooit voorwerp zijn van erfenisrechten en bij de verkooptransactie mogelijks van meerwaardebelasting. Ook al is verkoop van het familiebedrijf voor meerdere ondernemers de beste optie, het is niet meer zo evident. Zal ik als ondernemer nog voldoende pensioen overhouden? Hoe moet ik dit geld optimaal beheren in het kader van mijn successieplanning? Enzovoort.

Private Equity en Multi Family Offices als oplossing? 

25 jaar geleden verliet Filip De Clercq de banksector om Investment Manager te worden in een regionaal private-equityfonds met kapitaal van familiale ondernemers. Het doel van het fonds was om families die hun familiebedrijf wensten over te dragen, financieel te ondersteunen. Private equity stond toen in Vlaanderen nog in de kinderschoenen. Er waren hooguit een tiental spelers in de markt. Nu zijn het er een paar duizend en is de markt veel professioneler. 

Dit groter aanbod biedt voor de familiale ondernemer een veel grotere kans om een partij te vinden die goed aansluit bij zijn DNA of dit van zijn familiebedrijf. Meerdere private-equitypartijen staan ook open voor geleidelijke overdrachten of een overdracht in fases. Dit vergemakkelijkt de keuze van de ondernemer om samen met de familie het bedrijf over te dragen. Het professioneel overnameproces vraagt evenwel deskundige begeleiding. 

De voorbije decennia heeft Filip De Clercq ook de markt van Multi Family Offices zien ontstaan. Eerst zag je topondernemers na de verkoop van hun bedrijf een private-equityfonds oprichten. Vervolgens gingen ze hun krachten bundelen om een grotere spreiding te halen in hun participaties. Door de sterk groeiende professionalisering en het tekort aan deskundigen zijn vanuit de private-equitymarkt Multi Family Offices ontstaan. De beheerders en deskundigen van het fonds staan niet meer enkel ten dienste van het fonds, maar ook ten dienste van de achterliggende families. 

Deze evolutie kan zich ook voltrekken in de markt van families die er niet voor kiezen om hun bedrijf te verkopen aan derden. Voor familiebedrijven is dit interessant. Door in een Multi Family Office te stappen, kan het bedrijf in de familie blijven, met behoud van het gunstige erfrecht. Voorts is het rendement verzekerd, terwijl men een beroep kan doen op vaste deskundigen.

Voor eigenaars van familiebedrijven ziet Filip De Clercq het aanbod van mogelijkheden alleen maar toenemen. Dit is een positieve evolutie voor de familiale eigenaar, maar het vraagt deskundige begeleiding. Met FiLDOR Corporate Finance BV tracht hij dat in elk geval te doen.