“Een ideale manier om aan vermogensplanning te doen”

De Belg bereidt zijn overlijden steeds meer voor. Uit cijfers van het notariaat blijkt dat het aantal geregistreerde testamenten en zorgvolmachten in de lift zit. Zo werden al bijna 500.000 zorgvolmachten gegeven. Dat is een positieve evolutie, vindt zakenadvocaat Mark Delboo: “Door de zaken tijdig te regelen, bepaal je zelf wat er moet gebeuren en kan je je wensen kenbaar maken en de nodige instructies geven.”

De wetgever maakte in 2014 de zorgvolmacht mogelijk. “Het woord zegt bijna letterlijk waar het over gaat: met een zorgvolmacht geef je de toestemming aan iemand anders om namens jou te beslissen op een moment dat je daar zelf niet meer toe in staat bent en dus zorgbehoevend bent”, legt Mark Delboo van DELBOO Advocaten uit. “Met zo’n volmacht vermijd je dat een vrederechter een bewindvoerder aanstelt via de procedure van buitengerechtelijke bescherming.” 

De zorgvolmacht gaat veel breder dan de aspecten van zorg. “Eigenlijk onderscheiden we drie grote domeinen die via de volmacht kunnen worden geregeld. Ten eerste: het beheer over het vermogen, zowel roerend als onroerend. Daar kan de volmachtdrager alle mogelijke zaken regelen die je zelf ook bij leven zou doen. Hij kan alleen niet overgaan tot het opstellen van een testament. Ten tweede kan een volmachtdrager een mandaat krijgen om de vermogensplanning uit te voeren, denk aan het regelen van schenkingen, als het ware het uitvoeren van een bestaand testament kort voor het overlijden. En tot slot zal deze persoon zich ook bekommeren om het strikt persoonlijke: de verzorging, de financiële middelen die daarvoor nodig zijn en, indien nodig, de beslissingen over een ziekenhuis of zorginstelling waar je als volmachtgever best wordt verzorgd.” 

De zakenadvocaat stelt in zijn eigen praktijk vast dat de uitvoering van een zorgvolmacht in de meeste gevallen goed loopt. Toch is er een belangrijk aandachtspunt. “De hamvraag is steeds: wanneer moet een zorgvolmacht in werking treden? Wanneer ben je precies onbekwaam om te handelen? En wat met onverwachte gebeurtenissen als een ongeval of een herseninfarct? Als er een zorgvolmacht is, moeten in principe één of twee artsen een vaststelling van de onbekwaamheid doen. Dat kan een pijnlijk, confronterend moment zijn voor de volmachtgever dat ook tot spanningen leidt in de familie.” 

“Wanneer de relaties in de familie goed zijn, raden wij daarom aan om een zorgvolmacht onmiddellijk te laten ingaan en in onderling overleg te bepalen wie vanaf wanneer welke zaken regelt”, stelt Mark Delboo. “We zien dat deze praktijk bij een oudere generatie goed loopt en de ouders bijvoorbeeld geleidelijk aan hun kinderen meer betrekken bij het beheer van het vermogen, waardoor de transitie op een vrij natuurlijke manier gebeurt. Je blijft verantwoordelijk voor wat je doet, maar je hebt wel de zorgvolmacht als een veiligheidsmechanisme, voor het geval het ooit nodig is. En mocht de volmachtgever het willen, dan kan hij of zij alsnog de volmacht herroepen.” 

In het kader van de vermogensplanning is de zorgvolmacht overigens een bijzonder interessante piste. “Bij de uitvoering van een testament lopen bepaalde tarieven in het erfrecht hoog op. Dankzij de zorgvolmacht is het mogelijk om het testament in de laatste uren voor het overlijden al te laten uitvoeren door de volmachtdrager. We spreken in dat geval over schenkingen, die veel minder belast worden. Aandelen van een familiale vennootschap kunnen gratis worden geschonken in plaats van aan 3% erfbelasting. Bij een rekening-courant of niet-familiale vennootschappen bedraagt het schenkingsrecht 3%, terwijl de belasting van het erfrecht 27% bedraagt … Dat scheelt dus een flinke slok op de borrel.” 

Om dit alles mogelijk te maken, is wel enig voorbereidend werk noodzakelijk. Mark Delboo: “Je moet het vermogen goed opgelijst hebben, zodat er geen tijd verloren gaat om de informatie op te zoeken. Daarnaast moet het heel duidelijk zijn welke goederen je wil schenken, aan wie, hoeveel en onder welke omstandigheden. Bovendien moeten ook de mensen die de schenking zullen krijgen gemakkelijk bereikbaar zijn. Dat ligt vaak moeilijker als we spreken over verre familie in het buitenland. Maar mits het nodige werk vooraf, is de zorgvolmacht dus een ideale manier om aan estate planning te doen.” 

Een onderhandse zorgvolmacht is mogelijk, maar niet aan te raden. Net omwille van de gevoeligheid, kan er immers steeds discussie optreden. “De beste praktijk is om de zorgvolmacht te laten opstellen door een advocaat of notaris. Omdat wij gespecialiseerd zijn in de materie, zullen onze advocaten steeds een document op maat uitwerken, aangepast aan de specifieke situatie van onze cliënt. Vervolgens moet de zorgvolmacht geregistreerd worden in het Register voor Lastgevingen. Zonder die registratie zal een bank bijvoorbeeld geen instructies aanvaarden. En indien er ook bepalingen over onroerend goed in de volmacht staan, dan is een notariële akte een noodzaak”, besluit Mark Delboo.