“Hoe diverser het team, hoe meer en hoe beter de oplossingen die het vindt”

Françoise Chombar maakt de balans op

Als meisje metselde Françoise Chombar graag muurtjes. Later werd ze als CEO van de chipproducent Melexis een uithangbord van de Belgische techsector. Sinds 2021 evolueerde ze naar een meer strategische rol als voorzitter van de Raad van Bestuur. De tijd die zo vrijkomt, besteedt ze graag aan maatschappelijke engagementen. Ze is bijvoorbeeld voorzitter van het STEM-platform. Françoise is een vrouw met een visie en een missie, die grote waarde hecht aan het concept yin en yang, aan evenwicht dus. Wij maken met haar de balans op. 

Françoise Chombar: Onlangs vond ik oude zwart-witfoto’s terug waarop ik met een kruiwagentje met zand op de ‘koer’ sta. En eentje waarop ik op een mini-tractor zit. Ik was graag bezig met mijn handen en metselde bijvoorbeeld graag muurtjes. Ik ben ook altijd heel nieuwsgierig geweest, ik wilde weten hoe de dingen in mekaar zitten. En wat stuk ging, wou ik repareren. Die interesse heb ik waarschijnlijk van mijn vader geërfd, die technisch tekenaar was in een steenbakkerij. 

En toch ben ik talen gaan studeren. Op school deed ik Latijn-Griekse, mijn ouders vonden dat een gepaste richting. Ik vond dat niet erg: ik was er goed in en deed het graag. Mijn leerkrachten Frans en Engels stimuleerden ook mijn talent voor talen. Maar tegelijk bleef ik dus een doener, ik wilde dingen maken en herstellen, beter maken. 

“Wat je ook doet in en met je leven, probeer de beste te zijn”, zeiden mijn ouders altijd. “Benut je talent ten volle.” Dat is bijgebleven en het is een levensingesteldheid geworden. Je ouders hebben vaak meer invloed dan je op het eerste gezicht denkt.

Françoise Chombar: Mijn moeder is tot haar achttiende naar school geweest. Ze werkte in een kantoor van textielmachinehandelaars en ze hield daar de boel draaiende.
Hoe ze jongleerde met al die verantwoordelijkheden: de boekhouding, offertes maken, de leveringen opvolgen … het fascineerde me. Ze was een vrijgevochten, intelligente vrouw, die de lat superhoog legde voor zichzelf en voor haar kinderen. Veeleisend op een positieve manier: zich bewust van haar en van ons kunnen. 

Bij een eerdere werkgever was mijn moeder ontslagen omdat ze ging trouwen. Dat mocht toen nog. En dat is uiteindelijk nog niet zó lang geleden, we spreken van 1960. Dat is akelig dichtbij. Ik was zo verontwaardigd toen ze me dat vertelde! Aan onze kinderen heb ik meegegeven: wat je ook doet, hou de controle over je leven. Het is goed en nodig om je te hechten, maar zorg tegelijk dat je zelf sterk in je schoenen staat. Je kan maar sterk zijn voor anderen als je zelf ook sterk bent.

Françoise Chombar: Ik hecht grote waarde aan het concept van yin en yang: wit met een beetje zwart erin en zwart met een beetje wit. Beide delen houden elkaar in evenwicht én stuwen elkaar ook voort. Yin en yang impliceert ook evolutie en beweging, en diversiteit. De beide delen zijn ‘interdependent’, op elkaar aangewezen. Zoals wij mensen ook op elkaar aangewezen zijn. 

Dat is een frame dat je op zowat alle aspecten van leven en ondernemen kan leggen. Verschillende perspectieven leiden tot meer en betere ideeën, tot vooruitgang en innovatie. Dat brengt ons bij genderevenwicht, een van mijn stokpaardjes. Een belangrijke economische kracht ook. Genderevenwicht verruimt bijvoorbeeld je markt. Het is nu eenmaal zo dat de meeste aankoopbeslissingen nog altijd gebeuren door vrouwen. Dat is een argument waar ondernemers wel oren naar hebben: als je doelgroep weerspiegeld wordt door een divers team, win je aan marktaandeel, simpel. 

Diversiteit is tevens een voorwaarde voor innovatie. Hoe meer ervaringen en standpunten je binnenbrengt in een innovatief proces, hoe sneller en beter de innovatie zal werken. 

Françoise Chombar: Het is een samentrekking van STEM – Science, Technology, Engineering, Mathematics – en feminist. Te weinig meisjes kiezen voor technologie. Dat ligt aan heel veel diverse factoren: sociologisch, psychologisch, de media, familiale sturing, noem maar op. Maar het komt de sector niet ten goede. Het gaat ook ruimer dan gender. Religie, afkomst, seksuele geaardheid of neurodiversiteit, hoe diverser het team dat werkt aan oplossingen, hoe meer en betere oplossingen ze zullen vinden die werken voor zoveel mogelijk mensen. Binnen de technologische sector is daar ongetwijfeld nog veel ruimte voor verbetering. Het is een complex en langdurig proces. Maar als ik een klein steentje kan verleggen in die rivier, dan heeft het zin. 

Françoise Chombar: Mijn man en ik hadden en hebben allebei een heel druk professioneel leven. Maar we zijn tegelijk ook een hecht gezin. De buitenwereld heeft dan soms wel kritiek dat je – vooral als jonge moeder – vaak van huis bent. Toen onze oudste het in de kleuterklas even moeilijk had, keken de juffen naar mij. Het zou wel aan mij liggen, omdat ik zoveel werkte. Maar onze kinderen zelf hebben ons dat verwijt nooit gemaakt. We waren er als ouders voor hen. 

En de passie voor onze job heeft hen ook geleerd hoe belangrijk het is je talenten in te zetten voor jezelf en anderen. Het feit dat wij als ouders midden in de wereld stonden en het professioneel niet altijd gemakkelijk hadden, was voor hen ook een manier om te begrijpen dat het leven niet zwart-wit is maar een en al nuance. Intussen zijn zij sterke en gelukkige dertigers, met een groot engagement ten opzichte van zichzelf en anderen. 

Françoise Chombar: Ik heb maar van één ding spijt. Dat ik er niet bij was toen mijn mama overleed. Omdat ik niet wist dat het ging gebeuren. Ze is alleen gestorven en dat vind ik heel jammer. Voor de rest heb ik nergens fundamenteel spijt van. Ik heb af en toe wel spijt gehad van dingen die ik gezegd of gedaan heb, dingen waarvan je denkt: “Dat had ik niet moeten doen” of “dat had ik beter moeten doen”. Maar daar leer je uit, hoe je het de volgende keer anders en beter kan doen. 

Ik sta daar dan wel even bij stil. Soms kan ik heel diep zitten. Maar op een gegeven moment moet je de pagina omslaan. Dat is een vorm van mildheid: jezelf en anderen de kans geven om fouten te maken. Een bedrijf als Melexis moet het hebben van innovatie. Als je dan mensen niet toelaat om fouten te maken, dan geraak je nergens. En dat is met het leven ook zo. Het hele leven is streven naar vooruitgang, het morgen beter doen dan vandaag, voortdurend innoveren. En natuurlijk maak je dan onderweg wel eens ‘­fouten’.

Françoise Chombar: O ja, ik kan écht gelukkig zijn. Om de kleinste dingen. Een wandeling in een mooi bos. Met de kinderen en de kleinkinderen samen zijn. Ogenschijnlijk heel gewone dingen. Ik ben ook superdankbaar dat we het in Vlaanderen zo goed hebben. Dat we onze mening mogen zeggen zonder dat we daarvoor worden opgepakt of erger, daar ben ik dankbaar voor. 

Ik noem mezelf een vooruitgangsoptimist. Als je naar de objectieve cijfers kijkt, gaat het in de wereld gestaag beter. We hebben soms een vooruitgangsval, maar algemeen wordt het voor steeds meer mensen beter. Maar die vooruitgang is natuurlijk niet absoluut. Die hebben we zelf in de hand, daar zijn we zelf verantwoordelijk voor. Voormalig rector van de VUB Caroline Pauwels noemde dat possibilisme. Als mens, als individu, kan je veel meer bijdragen dan je denkt! Possibilisme gaat ervan uit dat meer nuance en meer samenwerking voor meer mensen tot een beter leven leidt.

Françoise Chombar: Als je vooruit wil, moet je wegblijven van polarisering. Je moet je mening kunnen uiten, je mag gerust je eigen gedacht hebben en mogelijke oplossingen aanbrengen. Maar dat moet je mét anderen doen, samen. Het gaat er niet over consensus te bereiken maar consent te krijgen. Waar consensus gaat over ‘opkomen voor je eigen ideeën en anderen daarvan overtuigen’, gaat consent over ‘luisteren naar de ander en het beste zoeken voor de groep’. 

There are no solutions, there are only trade-offs’, zegt econoom Thomas Sowell. Er zijn geen oplossingen, enkel compromissen. Het leven is afwegingen maken. De oplossing die we samen hebben ontwikkeld, is misschien niet perfect, maar in de context is het de beste oplossing voor de verschillende partijen.

Françoise Chombar: Door met een team aan iets te bouwen, mensen mee te krijgen in een verhaal. De juiste mensen verzamelen die dan samen aan een zo goed mogelijke uitkomst werken voor zoveel mogelijk mensen, dat doe ik graag en daar ben ik ook goed in, denk ik. Connecting dots and connecting people. Mensen aanmoedigen, zodat ze het beste uit zichzelf halen, dat is mijn ding. 

Ik ben supergelukkig met alle opportuniteiten die op mijn weg kwamen en die ik heb mogen vastgrijpen. Succes is krijgen wat je wil en geluk is willen wat je krijgt. Dat is mijn levensmotto. Als possibilist streef ik succes en vooruitgang na. Maar tegelijk ben ik heel dankbaar voor wat mij gegeven is. Dat is opnieuw yin en yang. Dat zit echt diep in mij, hé. (lacht)