De mogelijkheden van een testament: Mark Delboo legt uit

Wie zijn nalatenschap zelf wil regelen en goed voorbereid wil zijn, maakt best tijdig een testament op. Het geeft zekerheid over de verdeling van het vermogen na het overlijden en biedt inhoudelijk de mogelijkheid verder te gaan dan het huidige successierecht. In dit artikel gaat zakenadvocaat Mark Delboo dieper in op een aantal specifieke mogelijkheden die een testament biedt om de erfenis te regelen.

Een testament is een steeds herroepbare akte, waarmee de erflater het geheel of een deel van zijn goederen toewijst aan de erfgenamen die hij verkiest. Vooral voor feitelijk samenwonende partners, mensen zonder kinderen, nieuw samengestelde gezinnen of mensen die goederen willen nalaten aan iemand die niet tot het traditionele gezin behoort, is dat van belang. Dan biedt een testament namelijk de mogelijkheid de juiste, zelf gekozen personen te begunstigen.

Kinderen onterven via een testament?

“Soms zijn er ook mensen die een testament willen opmaken om hun kinderen te onterven”, weet Mark Delboo uit ervaring. “Dat is echter niet zomaar mogelijk. De wetgever heeft namelijk voorzien in een zogenaamd ‘reservatair erfdeel’: de erflater moet de helft van zijn vermogen voorzien voor de kinderen, die elk recht hebben op een gelijk aandeel van dat erfdeel. Twee kinderen krijgen dan elk 25%, drie kinderen een zesde deel, ­enzovoort…”

In de praktijk wijken sommige mensen daar in hun testament van af, door meer te schenken aan anderen en de facto het erfdeel van de kinderen te verminderen. “Door dat via een notariële akte te doen, zal het testament na het overlijden onmiddellijk uitwerking hebben. Gaan de kinderen dan niet akkoord en willen ze alsnog hun wettelijk voorziene reserve opeisen, dan moeten ze ofwel een minnelijk akkoord zien te sluiten met de andere erfgenamen ofwel naar de rechtbank stappen. Maar dat zijn procedures die jarenlang kunnen aanslepen.”

Voorzieningen voor kinderen met een beperking

Ouders van kinderen met een beperking, die onder bewind staan, worden vaak met een dilemma geconfronteerd: hoe kunnen ze ervoor zorgen dat het kind ook na hun overlijden in zijn of haar levensonderhoud kan voorzien? En wat indien het vermogen die noden overschrijdt? Mark Delboo: “De stelregel is dat kinderen met een beperking ook hun reservatair erfdeel moeten krijgen. Zelfs als ze niet in staat zijn om dat vermogen zelf te beheren. Door schenkingen bij leven of via een testament kan je de nodige voorzieningen treffen.”

Een testament kan bijvoorbeeld voorwaarden koppelen aan dit erfdeel, waarbij het resterende vermogen bij het overlijden van het kind automatisch wordt uitgekeerd aan de opvolgende erfgenaam. “Door zo’n clausule van een restlegaat in te bouwen in een testament, zullen de tarieven in rechte lijn (tussen ouders en kinderen) gelden voor het vererven door broers en zussen, in plaats van de veel hogere tarieven waaraan zij normaal onderhevig zijn.”

Een generatiesprong naar de kleinkinderen

We leven langer en het gebeurt dan ook geregeld dat kinderen die recht hebben op een erfenis die middelen eigenlijk niet meer nodig hebben. Terwijl de kleinkinderen net in een levensfase zitten die wel volop financiële middelen vereist. “Met de generatiesprong beschikken we over een mogelijkheid om de kleinkinderen rechtstreeks te laten erven van hun grootouders”, geeft de topman van DELBOO Advocaten aan. “Ook fiscaal gezien is dat een interessante techniek: je slaat een generatie over en er wordt dus één keer minder erfbelasting betaald dan wanneer de ouders eerst erven en de kleinkinderen pas in tweede instantie erven van hun ouders.”

De generatiesprong kan in verschillende vormen gebeuren. Mark Delboo: “Het is geen alles-of-niets-verhaal. Als erflater kan je bijvoorbeeld beslissen om het onroerend goed aan je kinderen door te geven en de roerende goederen aan de kleinkinderen toe te wijzen. Of je kan de kinderen en kleinkinderen elk een gelijk aandeel toekennen in de erfenis. Wie op die manier wil plannen, moet echt een goed uitgewerkt testament opstellen. Bijkomend voordeel is dat de erfbelasting op deze manier verspreid wordt over meer partijen, wat doorgaans ook gunstiger uitvalt.”

Overigens kunnen kinderen die erven van hun ouders ook op het moment dat het testament uitwerking krijgt zelf nog de keuze maken voor een generatiesprong (waarbij ze dus de erfenis aan zich laten voorbijgaan).