“We willen van Antwerpen de meest leefbare stad van Vlaanderen maken”

Burgemeester Bart De Wever aan het woord

Wie over economie en Antwerpen spreekt, zal in één adem de haven vermelden. Port of Antwerp-Bruges is de belangrijkste economische cluster van het land: ze huisvest 1400 bedrijven, is de tweede containerhaven van Europa en belangrijkste hub wereldwijd voor import en export van auto’s. Dat alles levert direct en indirect 164.000 jobs op. Maar in een geglobaliseerde economie en met de dringende maatschappelijke uitdaging om te verduurzamen, is niets nog zeker. Business Vlaanderen trok naar burgemeester Bart De Wever (N-VA) en peilde naar zijn verwachtingen voor de toekomst: “Het stikstofdossier zorgt voor zwaar weer, maar ik zie vooral opportuniteiten in vergroenen en verduurzamen.”

Mijnheer de burgemeester, Antwerpen is de grootste economische pool van Vlaanderen. Hoe belangrijk is de fusie van de havens van Antwerpen en Zeebrugge voor u?

Bart De Wever: De fusie is zonder meer een mijlpaal in onze geschiedenis, en bovendien een signaal in het wereldwijde havenlandschap. In een geglobaliseerde economie, zeker na de grote consolidatiegolf van de rederijen waardoor er nog maar vier grote spelers zijn, was het gewoon de logische keuze. Vroeger waren we concurrenten, nu vullen we elkaar aan. Dat maakt ons weerbaarder en competitiever om investeringen aan te trekken, werkgelegenheid te verankeren en onze positionering te versterken. 

Port of Antwerp-Bruges is bovendien niet alleen een verhaal van ‘meer’ en ‘groter’, maar vooral van ‘nog beter’. De wereld staat niet stil. Om te kunnen inspelen op veranderingen, is het cruciaal dat we werk maken van de duurzame haven van morgen. Want dynamiek en innovatiekracht zullen zorgen voor investeringen en economische vooruitgang.

De chemie blijft een sterkhouder binnen de haven, met vele vertakkingen langs het Albertkanaal. Tegelijk maakt het Vlaamse beleid van een koolstofarme economie een prioriteit. Hoe kunnen beide met elkaar worden verzoend?

Bart De Wever: De energietransitie en circulaire economie zitten Antwerpen eigenlijk als gegoten. De industrie is daar ook helemaal in mee. De overgang naar alternatieve energiebronnen, de elektrificatie van logistiek en productieprocessen, het verlagen van de CO₂-uitstoot, het recycleren van grondstoffen: het potentieel is groot. Onze petrochemische cluster staat inderdaad voor grote uitdagingen, maar er zijn ook veel kansen. Aan de wil om te investeren en innoveren ontbreekt het echt niet. 

Het is wel zo dat het stikstofdossier voor zwaar weer zorgt, zowel voor de landbouw als de industrie. Verkeerde keuzes in het verleden spelen ons parten. Ik hoop dat alle krachten zich in Vlaanderen rond dat dossier kunnen verenigen, want onze welvaart staat op het spel. Ofwel geven we de spelers in de haven volop de kans om te vergroenen en te verduurzamen, ofwel zullen we die investeringen aan onze neus zien voorbijgaan. Ik hoef u niet te vertellen wat er dan met vergroening en verduurzaming zal gebeuren: bitter weinig.

In welke activiteiten of sectoren ziet u potentieel voor de toekomst? 

Bart De Wever: Onze logistieke en petro­chemische cluster biedt nog enorm veel kansen, maar Antwerpen heeft zeker nog troefkaarten in de hand. Ik denk bijvoorbeeld aan de zorgeconomie, waar we de grootste zorgcluster van Vlaanderen hebben. Dat vertaalt zich niet alleen in kamers in ziekenhuizen en woonzorgcentra. We hebben met het Instituut voor Tropische Geneeskunde en ­Vaccinopolis uitstekende onderzoeksinstellingen met een sterke ­internationale ­reputatie. 

Op gebied van stadsontwikkeling zijn er ook interessante perspectieven. We hebben de ambitie om Antwerpen de meest leefbare stad van Vlaanderen te maken. Wie in de stad rondloopt, kan er niet naast kijken hoe snel we transformeren. De gedeeltelijke overkapping van de Ring zal daar zeker toe bijdragen, want ze levert nieuwe en kwaliteitsvolle ruimte op. Maar ook in de stad zelf zijn er tal van stadsvernieuwingsprojecten, waarvoor we uiteraard met heel wat partners uit het bedrijfsleven samenwerken. 

“Antwerpen is open for business”, is uw credo om nieuwe investeringen aan te trekken. Maar is er buiten de haven nog genoeg ruimte beschikbaar voor nieuwe bedrijven? 

Bart De Wever: Er is inderdaad ruimte te kort voor kmo’s en industrie. We voorspellen dat er de komende tien jaar 83 tot 133 hectare aan nieuwe ruimte moet worden gevonden. We moeten dus de bestaande industriegebieden maximaal benutten. Met BlueGate, ­Kanaalkant in Deurne en Merksem, Innovatieve Stadshaven en Terbekehof in Wilrijk hebben we nog terreinen die goed bereikbaar zijn en waar nieuwe vestigingen mogelijk zijn. Op middellange termijn zetten we in op het ontwikkelen van de Katwilgsite op Linkeroever en de Lage Weg in Hoboken.

In de kernstad daarentegen hebben we echt nog veel potentieel voor bedrijven die fijnmazig verweven kunnen worden met een woon- en recreatieomgeving. Denk aan kennisbedrijven of de dienstensector, maar ook maakateliers en kleine magazijnen hebben daar een plaats. Meer zelfs, een goede mix leidt tot levendige woonbuurten. Ik denk bijvoorbeeld aan het Groen Kwartier, en de mooie aansluiting van het Eilandje met de Innovatieve Stadshaven.

De stad heeft ook de ambitie om een echte smart city te worden. Hoe concreet is dit al? 

Bart De Wever: We hebben een focus gelegd op de digitalisering van de stedelijke overheid, bijvoorbeeld met de aanstelling van een chief digital officer. Onze dienstverlening moet meer digitaal toegankelijk, veiliger en klantvriendelijker worden. Het bouwen van een stedelijke app en het uitbreiden van de mogelijkheden van online loketten zijn daar voorbeelden van. Maar digitaliseren brengt ook serieuze risico’s met zich mee, denk aan de cyberaanval van eind vorig jaar. We investeren daarom versneld in cyberveiligheid. 

En hoe helpt slimme technologie u in de doelstelling om de stad leefbaarder te maken? 

Bart De Wever: Met digitale technologie willen we de stad veiliger, properder en mobieler maken. Denk aan slimme toezichts­camera’s, sensoren in vuilnisbakken of slimme verkeerslichten. We rekenen daarvoor ook op start-ups en scale-ups. In ons aanbestedingsbeleid vragen we bijvoorbeeld aan jonge bedrijven om slimme oplossingen te vinden voor bepaalde stedelijke uitdagingen. 

Mobiliteit blijft voor vele ondernemingen een zorg. De werf voor de Oosterweelverbinding is volop aan de gang, maar zal pas over enkele jaren soelaas brengen. Wat gebeurt er intussen om het verkeer in en rond Antwerpen vlotter te maken? 

Bart De Wever: De modal shift, waarbij mensen op zoek gaan naar duurzame manieren om zich te verplaatsen, is uiteraard cruciaal. Niet alleen tijdens, maar ook na de werken. Als stad willen we weggebruikers tonen hoe ze zo veilig en snel mogelijk op hun bestemming geraken. In 2016 lanceerden we daarvoor “Slim naar Antwerpen”, een samenwerking tussen verschillende mobiliteitspartners.

Maar het stopt uiteraard niet bij sensibiliseren en informeren. We faciliteren de uitbreiding van deelmobiliteit en investeren volop in nieuwe infrastructuur: nieuwe fietspaden en fietsostrades hebben al tot een verdubbeling van het aantal fietsers geleid. De ­Waterbus en het veer zorgen voor vervoer over water. Rond de stad werden Park & Rides ingericht voor aansluitingen met het openbaar vervoer of deelmobiliteit. Dat werpt allemaal vruchten af, maar zal de komende jaren een aandachtspunt blijven.

Tot slot, op welke economisch project bent u het meeste trots? 

Bart De Wever: Dat is een moeilijke vraag. Met INEOS Project One hebben we een gouden kans om de grootste investering in de petrochemie in Europa in twintig jaar tijd te verwezenlijken. Met deze nieuwe kraker zouden we de toon kunnen zetten voor een tweede adem voor de hele Europese chemie. Het is in het belang van de hele Vlaamse welvaart dat dit symbooldossier vlot getrokken wordt. Ik zal daar alvast alles aan doen.

Ik ben ook erg blij door de herontwikkeling van de voormalige Opel-terreinen, waar het NextGen-district verrijst. Onder regie van Port of Antwerp-Bruges wordt daar een ecosysteem uitgebouwd voor bedrijven – van start-up tot multinational – die zich toeleggen op de circulaire economie en de energietransitie. Met o.a. Plug Power, dat een groene waterstoffabriek bouwt, de recyclagefabriek van Pure­Cycle en de afvalwaterzuivering van Ekopak liggen er honderden miljoenen aan investeringen vast. Dat alles versterkt onze positie om de duurzame economie van morgen vandaag al vorm te geven.