Afvalbeheer en recyclage: top in Europa, maar het kan nog beter

Afval en recyclage zijn vandaag hip en trendy. Dat we dat in Vlaanderen goed begrepen hebben, blijkt uit het positief rapport inzake afvalbeheer en recyclage. Toch blijft het enorme potentieel van onze afvalberg voorlopig grotendeels onderbenut. “2022 is een cruciaal overgangsjaar in onze sector, nu de nieuwe regelgeving Vlarema 8 in werking treedt.”

In tijden waarin duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen steeds hoger op de agenda staan, stijgt ook het belang van afvalverwerking en recyclage zienderogen. “Wanneer bedrijven nadenken over hun impact op het leefmilieu, kom je al heel snel uit bij de manier waarop men omgaat met de geproduceerde afvalberg. Hier wordt steeds strategischer over nagedacht”, vertelt Stany Vaes, algemeen directeur van Denuo, de Belgische federatie van de afval- en ­recyclagesector.

“Er is in Vlaanderen, zowel bij de bevolking als in de bedrijfswereld, een algemene cultuur rond recyclage en afvalsortering. We zitten in de kopgroep van het Europese peloton”, aldus Vaes. “We kunnen inderdaad spreken over een intrinsieke toename van duurzaamheidsbewustzijn”, vult Mark Thys, managing director van recyclagebedrijf Renewi, aan. 

Deze context is in grote mate het gevolg van de inspanningen van de overheid, die hier een duidelijk doel voor ogen heeft. Zo wil de huidige Vlaamse regering Vlaanderen uitbouwen tot de recyclagehub van Europa. Een ambitie die – gelet op de bestaande context en aanwezige expertise – realistisch mag worden genoemd. “Andere landen kijken vandaag al naar onze regelgeving en installaties. De aanwezige technologie rond afvalmanagement wordt ook al duchtig geëxporteerd”, verduidelijkt Vaes.

Om de ambitie waar te maken, lanceerde de Vlaamse regering in september 2021 Vlarema 8, een nieuw wetgevend kader dat de verhoogde doelstellingen rond inzameling, hergebruik en recyclage van afval mogelijk moet maken. Deze verstrengde regelgeving zet vooral in op de zogenaamde bronsortering en bepaalt dat Vlaamse bedrijven de 24 grondstromen gescheiden moeten houden. Materiaalsoorten zoals onder meer gevaarlijk afval, papier, harde kunststoffen of oude matrassen moeten dus op het bedrijventerrein gescheiden worden. 

Op die manier wil men de hoeveelheid restafval die naar de verbrandingsinstallatie wordt gevoerd verder verkleinen. Vlarema 8 moet er met andere woorden voor zorgen dat er geen potentieel recycleerbaar materiaal meer in de verbrandingsinstallaties terechtkomt. De invoering van deze regelgeving verloopt gefaseerd. Mark Thys: “Voorlopig hebben bedrijven enkel een rapporteringsverantwoordelijkheid, vanaf 1 januari 2023 treedt dan de sorteringsverantwoordelijkheid in en krijgen bedrijven die zich niet houden aan de regels rond bronsortering effectief boetes. Daarom is 2022 een cruciaal overgangsjaar in onze sector.”

Vlaamse bedrijven zijn steeds meer vragende partij voor begeleiding. Ze worden immers geconfronteerd met complexere regelgeving, een hoger kostenplaatje en een grotere logistieke uitdaging voor hun afvalbeheer. 24 verschillende afvalcontainers plaatsen is voor vele bedrijven immers onbegonnen werk. Daarom wordt ook de werking van Renewi volop aangepast aan deze nieuwe realiteit. “Renewi evolueert van een zuivere afvalverwerker naar een waste management consultant, wat betekent dat we bedrijven proberen begeleiden richting een slimmere omgang met afval. Uiteraard is het eerste uitgangspunt hierbij het voorkomen van afval”, verduidelijkt Thys.

Dit verklaart ook waarom er soms nog een zekere tegenkanting voelbaar is tegen de verstrenging van het regelgevend kader. “Er is heel veel goede wil. Maar op het terrein worden we nog vaak gepercipieerd als een politieagent, en te weinig als consultant die kan helpen om een gemeenschappelijk doel te bereiken”, aldus Mark Thys. “Bovendien zijn er spelers op de markt die niet overgaan tot sorteringsadvies of begeleiding en die de onwetendheid van de commerciële bedrijven als een opportuniteit zien om er voordeel uit te halen. Er zal ordehandhaving nodig zijn om de regels te laten naleven.”

Een groot potentieel blijft dus voorlopig onderbenut. “Vandaag zitten we al aan de Europese top, maar puur technisch gezien kunnen onze fabrieken nog heel wat meer recycleren. Naar schatting is er een afvalberg tot 2 miljoen ton extra die nog gerecycleerd kan worden”, besluit Thys.